Schooltijd
Verwachtingen rond meisjes en jongens sluipen de school binnen op veel manieren: in schoolmateriaal, taalgebruik en onbewuste stereotyperingen. Leerkrachten spelen hier dan ook een belangrijke rol in.
Jongens in de blokkenhoek, meisjes in de poppenhoek
Kleuters leren spelenderwijs de wereld kennen. In het kinderdagverblijf, de instapklas en de eerste kleuterklas spelen jongens en meisjes nog met hetzelfde speelgoed. Langzaam maar zeker verandert er iets: op het einde van de kleuterschool zijn ze zich bewuster van hun geslacht en welke keuzes en gedragingen dat met zich meebrengt.
Hoe ouder kinderen worden, hoe stereotieper hun keuzes lijken. In sommige gevallen vinden ze een bepaald soort speelgoed gewoon écht heel leuk, maar in veel gevallen kiezen jongens voor auto's en meisjes voor poppen omdat ze denken dat het zo hoort of omdat ze bang zijn om te worden uitgelachen door hun klasgenoten.
Door speelhoeken neutraler te maken en verschillende soorten speelgoed te verspreiden over de hele klas, zorg je ervoor dat kinderen in alle hoeken willen en durven spelen.
Leestips
- Toolkit RoSa: Gender in de kleuterklas
- RoSa: Genderbewust lesgeven (gericht op alle leeftijden)
- Genderatwork: Genderklik in de kleuterklas
- Dossier Klasse: Meisjes/Jongens (gericht op alle leeftijden)
- The Telegraph: "What happened when a primary school went gender-neutral" (gericht op kleuteronderwijs)
- Nieuwsbrief RoSa: Genderbewust(er) lesgeven in de kleuterklas
- Kleutergewijs: Geef jongens en meisjes gelijke kansen door gelijk spel
- The Guardian: "Pink and blue toys coulour future of our children, study warns"
- Al Jazeera: "Barbie debuts doll in likeness of UK COVID-19 vaccine developer"
- De Morgen: "Lego maakt geen speelgoed meer voor ‘meisjes’ of ‘jongens’"
Denkvragen voor jongens, herhaling voor meisjes
In het basisonderwijs komt het bewustzijn van het eigen geslacht sterker naar buiten. Recent onderzoek wees uit dat gender nog steeds een grote rol speelt bij leerkracht-leerlinginteracties. Zo verraadden verschillende observaties dat jongens meer denkvragen krijgen terwijl meisjes meer herhalingsvragen moeten beantwoorden, dat meisjes langere leesbeurten moeten invullen en oplossingen hen sneller aangereikt worden. Daarnaast bleek ook dat meisjes en jongens verschillende feedback ontvangen en op verschillende manieren worden bijgestuurd.
Natuurlijk bestaan er verschillen tussen jongens en meisjes; die hoeven ook helemaal niet genegeerd te worden. Maar net zoals er verschillen bestaan tussen jongens en meisjes, bestaan er ook verschillen tussen kinderen onderling. Met andere woorden: ieder kind is uniek en moet dan ook de mogelijkheid krijgen om volledig zichzelf te kunnen zijn, zonder dat dit als ‘mannelijk’ of ‘vrouwelijk’ wordt bestempeld en bijgevolg als ‘gepast’ of ‘ongepast’.
Als leerkracht kan je: openstaan voor roldoorbrekend gedrag, de klassieke verwachtingen opentrekken, je bewust zijn van de grote diversiteit bij leerlingen, focussen op de persoonlijkheid van het kind in plaats van op diens geslacht, jongens en meisjes niet in een bepaalde richting sturen gebaseerd op genderverwachtingen, en zoveel meer. Nadenken over hoe je met je leerlingen omgaat, is een stap in de goede richting voor meer genderbewustzijn en gelijkheid voor jongens en meisjes in de klas.
Leestips
- RoSa: Genderbewust lesgeven (gericht op alle leeftijden)
- Dossier Klasse: Meisjes/Jongens (gericht op alle leeftijden)
- Procustres, gender op school (gericht op secundair onderwijs)
- Dimitri Van Maele (e.a.) – Gender op school (gericht op secundair onderwijs)
- Jos Van Thienen (e.a.) – Meisjes zus jongens zo (gericht op secundair onderwijs)
- Kleutergewijs: Hoe maak je van moederdag een genderbewuste feestdag? (gericht op kleuteronderwijs)
- Nieuwsbrief RoSa: Gender & onderwijs (gericht op alle leeftijden)
- De Standaard: "Genderstereotypen spelen ook jongeren parten"
Jongens horen niet thuis in een moderichting
In het secundair onderwijs kiezen nog te weinig meisjes voor studierichtingen in de exacte wetenschappen, techniek of ICT. Jongens kiezen dan weer weinig voor mode- en zorgrichtingen. Dit wordt deels verklaard door het feit dat jongens en meisjes niet genoeg worden aangemoedigd (en soms zelfs worden ontmoedigd) om studiekeuzes uit te proberen die ongewoon lijken voor hun geslacht.
Een verschil in studiekeuze betekent ook een verschil in kansen op de arbeidsmarkt en een onevenwichtige verdeling van vrouwen en mannen over de verschillende sectoren. Deze horizontale segregatie ligt deels aan de basis van de latere loonverschillen tussen vrouwen en mannen. Typische 'vrouwenjobs' zijn immers ook vaak de minder goed verloonde jobs. Daarnaast bieden nijverheidstechnische richtingen, waar meisjes ondervertegenwoordigd zijn, een betere uitgangspositie op de arbeidsmarkt.
Als leerlingen een brede waaier aan toekomstmogelijkheden aangeboden krijgen, zorgen we ervoor dat ze hun eigen talenten en interesses voldoende kunnen ontwikkelen. Door zowel vrouwelijke als mannelijke rolmodellen uit te nodigen vanuit verschillende vakgebieden en cursusmateriaal te voorzien waarin zowel mannen als vrouwen aan bod komen, zullen alle leerlingen zich aangesproken voelen.
Leestips
- WeGoSTEM
- Een zorgjob: ik ga ervoor
- Genderklik voor jongens: aan de slag met jongeren over mannelijkheid
- RoSa: Studiekeuze
- Dossier Onderwijs Vlaanderen: Onderwijs en gender
- Steunpunt Gelijkekansenbeleid: In 'vakken' gestopt - Gegenderde studiekeuzes in het Vlaamse BSO en TSO
- Kleutergewijs: STEM voor jongens én meisjes
- OneWorld: "Een vroedvrouw kan ook een man zijn"